HƯỚNG DẪN CHO PHẢN BIỆN
●Mục đích của bình duyệt trong nghiên cứu khoa học là nhằm đảm bảo các nghiên cứu sẽ được bình duyệt một cách khách quan và đạt được chất lượng tốt nhất. Quá trình bình duyệt phụ thuộc rất lớn vào tính trung thực và tính khoa học. Do đó, trách nhiệm và đạo đức là hai phạm trù không thể thiếu của người tham gia bình duyệt. Người bình duyệt đóng vai trò là trung tâm và rất quan trọng trong tiến trình bình duyệt các bản thảo nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, cần phải có thông tin hướng dẫn cụ thể để người tham gia bình duyệt có thể vận dụng một cách đúng đắn và phù hợp về mặt đạo đức khoa học. Tạp chí Nông Nghiệp và Phát Triển (TCNN&PT) sẽ cung cấp các nguyên tắc và tiêu chuẩn cơ bản mà tất cả những người tham gia bình duyệt nên tuân thủ trong quá trình bình duyệt bản thảo nghiên cứu khoa học.
●Tạp chí Nông Nghiệp và Phát Triển hoạt động dựa trên hệ thống bình duyệt ẩn danh với ít nhất hai người bình duyệt được yêu cầu để đánh giá các bản thảo trước khi xuất bản. Danh tính của các tác giả và nhà bình duyệt đều được ẩn. Điều đó có nghĩa là, tác giả của nghiên cứu sẽ không biết được ai là người bình duyệt nghiên cứu của mình và ngược lại. Mục đích của phương pháp này nhằm đảm bảo nghiên cứu được đánh giá một cách khách quan. Tổng biên tập toà soạn có quyền từ chối các bản thảo mà không cần xem xét lại kết quả bình duyệt “mù” khi bản thảo thuộc một trong các trường hợp sau: (i) thuộc chủ đề nằm ngoài phạm vi của tạp chí; (ii) trình bày kết quả mâu thuẫn; và (iii) chất lượng viết quá kém. Tổng biên tập chịu trách nhiệm cho quyết định cuối cùng liên quan đến việc chấp nhận hoặc từ chối bản thảo. Toàn bộ quá trình phản biện thường mất thời gian từ 3 đến 4 tháng, thỉnh thoảng lâu hơn.
Lượt đồ bình duyệt bản thảo nghiên cứu khoa học:
Hướng dẫn chi tiết cho người bình duyệt: người tham gia bình duyệt nghiên cứu khoa học cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Sau khi nhận thư mời bình duyệt nghiên cứu (qua e-mail) của toà soạn tạp chí thì cần phản hồi lại trong một khoảng thời gian nhất định, đặc biệt khi họ không thể tham gia bình duyệt.
- Chỉ đồng ý bình duyệt các nghiên cứu thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình.
- Cần gửi lại bản nhận xét trong khoảng thời gian quy định của toà soạn. Nếu muốn gia hạn thêm thời gian bình duyệt, cần phải thông báo kịp thời cho Ban biên tập.
- Nếu thấy có bất kỳ xung đột hoặc cạnh tranh về mặt lợi ích trong nghiên cứu thì cần phải đề cập trong bản nhận xét, ví dụ như xung đột về mặt cá nhân, tài chính, sở hữu trí tuệ, cũng như các vấn đề về chính trị và tôn giáo.
- Cần từ chối bình duyệt nếu nhà phê bình có tham gia vào nghiên cứu được bình duyệt.
- Không được phép sử dụng các thông tin, kết quả nghiên cứu đang trong quá trình bình duyệt vì lợi ích cá nhân hoặc lợi ích của bất kỳ người nào khác. Nhà bình duyệt nên tôn trọng tính bảo mật của bản thảo nghiên cứu khoa học được gửi cho họ. Vui lòng hủy tất cả các bản sao của bản thảo sau khi xem xét. Không được phép chia sẻ bản thảo với bất kỳ đồng nghiệp nào khác nếu không có sự cho phép của Tổng biên tập.
- Quá trình bình duyệt các nghiên cứu khoa học cần đảm bảo tính công bằng và khách quan. Nhà bình duyệt nên đọc bài viết một cách nghiêm túc và gửi phản hồi lại cho Ban biên tập các yêu cầu mà tác giả nghiên cứu cần thực hiện như chỉnh sửa, làm bổ sung, hoặc cần hoàn thiện thêm trước khi bản thảo nghiên cứu được chấp nhận xuất bản. Nếu từ chối bản thảo thì cũng cần gửi phản hồi nêu lý do từ chối. Nếu nhà bình luận không thể đánh giá bản thảo nghiên cứu một cách khách quan, họ không nên chấp nhận phản biện và nên thông báo cho tổng biên tập nhanh nhất có thể.
- Nhà bình duyệt không được phép liên hệ trực tiếp với tác giả của nghiên cứu nếu không có sự cho phép của Tổng biên tập.
- Quá trình bình duyệt ít nhiều gì cũng xảy ra sai sót. Do đó, nhà bình duyệt không được phép mắc sai lầm khi phê bình các bản thảo nghiên cứu.
Bình luận/nhận xét gửi đến tác giả nghiên cứu
Nhận xét từ nhà bình duyệt sẽ được gửi tới Ban biên tập tòa soạn. Tuy nhiên, các nhà phê bình nên nhớ rằng, kiến thức khoa học, khả năng phán đoán, sự đánh giá trung thực và công bằng về những điểm mạnh và điểm yếu của bản thảo nghiên cứu khoa học luôn được mong đợi từ Ban biên tập. Nhận xét của nhà phê bình nên mang tính xây dựng nhằm hoàn thiện cho các bản thảo nghiên cứu.
Khi nhận xét bản thảo, nhà bình duyệt cần lưu ý:
- Ý kiến phê bình cần rõ ràng và chi tiết nhất có thể, bao gồm cả điểm mạnh, điểm yếu và mức độ phù hợp của bản thảo nghiên cứu. Hãy nhớ rằng phản hồi nhà bình duyệt sẽ giúp tác giả nghiên cứu hoàn thiện bản thảo của họ. Vì vậy, các thông tin nhận xét chung và cụ thể nên được xem xét.
- Cần làm theo hướng dẫn của TCNN&PT khi đưa ra nhận xét cho bản thảo. Ví dụ: (i) chủ đề/nội dung của bản thảo có phù hợp để xuất bản trên TCNN&PT hay không; (ii) tựa đề bài báo, tóm tắt, từ khóa, giới thiệu và kết luận có phản ánh chính xác và nhất quán các điểm chính của nghiên cứu hay không; (iii) phương pháp nghiên cứu và phương pháp phân tích thống kê được sử dụng trong nghiên cứu có phù hợp về mặt khoa học và được mô tả đủ rõ không; (iv) kết quả có được trình bày rõ, dễ theo dõi hay không (bảng, số liệu hoặc video); (v) trích dẫn có hỗ trợ cho nghiên cứu không và các trích dẫn có được liệt kê trong tài liệu tham khảo không; (vi) độ dài của bản thảo có thỏa mãn với yêu cầu TCNN&PT không.
- Đánh giá từ nhà phê bình cần thể hiện tính khách quan và mang tính xây dựng.
- Cần cụ thể, thẳng thắng khi phê bình/chỉ trích nghiên cứu. Ví dụ, nếu nhà bình duyệt nhận ra nghiên cứu đang bình duyệt được công bố trên các tạp chí khác, nhà bình duyệt nên cung cấp bằng chứng cụ thể nhằm giúp Ban biên tập đánh giá và quyết định.
- Không được phép phê bình theo cách phiến diện, phản ánh không tốt hoặc không công bằng cho tác giả nghiên cứu.
- Không nên đề xuất tác giả nghiên cứu trích dẫn tài liệu của nhà bình duyệt nhằm mục đích tăng số lượng trích dẫn. Xin lưu ý rằng các đề xuất phải dựa trên lý do học thuật.
Mọi thắc mắc xin vui lòng liên hệ Ban biên tập Toà soạn TCNN&PT qua e-mail: jad@hcmuaf.edu.vn.